राजकुमार ओली बिर्तामोड झापा
झापा जिल्ला पछिल्लो समय ब्राउनसुगरको कारोबार र प्रयोगको केन्द्र बन्दै गएको छ ।
चालु आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को साउनदेखि असार १२ गतेसम्म मात्र जिल्लाबाट ४९४ जना लागुऔषधसहित पक्राउ परेका छन् ।
जिल्ला प्रहरी कार्यालय झापाका प्रवक्ता डीएसपी खगेन्द्रबहादुर खड्काका अनुसार, पक्राउ पर्नेहरूमध्ये ४६७ जना नेपाली (४४५ पुरुष, २२ महिला) र २७ जना भारतीय (२६ पुरुष, १ महिला) रहेका छन् । पछिल्ला वर्षहरूमा झापाबाट बरामद हुने ब्राउनसुगरको मात्रामा समेत उल्लेखनीय वृद्धि देखिएको छ ।
लगातार बढ्दो बरामद
प्रहरी तथ्यांक अनुसार:
आव २०७९/८० मा: १ किलो ५५८ ग्राम ४५९ मिलिग्राम
आव २०८०/८१ मा: २ किलो १७४ ग्राम १९५ मिलिग्राम
आव २०८१/८२ (असार १२ सम्म): २ किलो ४०५ ग्राम १६५ मिलिग्राम
सबैभन्दा ठूलो बरामद भद्रपुर नगरपालिका–७ मा असार ११ गते, २०० ग्राम ३९० मिलिग्राम गरिएको थियो ।
खुला सीमाको जोखिम
झापा भारतसँग सिधा सीमा जोडिएको जिल्ला हो । खुला सीमा, खेतबारी र फन्को बाटाहरूबाट लागुऔषध छिर्ने जोखिम उच्च रहेको प्रहरीले बताएको छ । मेचीनगर, भद्रपुर, कचनकवल, झापा गाउँपालिका, गौरीगञ्ज, गौरादह लगायतका सीमा नाकाबाट भारतीय बजारबाट लागुऔषध भित्रिने गरेको पुष्टि भएको छ ।
सुरक्षा संयन्त्र र प्रहरीको सक्रियता
जिल्ला प्रहरी कार्यालय झापाका प्रमुख एसपी राजन लिम्बूका अनुसार, सीमा क्षेत्रमा प्रहरी युनिटहरूलाई उच्च सतर्कतामा राखिएको छ । “लागुऔषध नियन्त्रणका लागि इन्टेलिजेन्स, गतिविधि विश्लेषण र सुराकी प्रणालीमार्फत निगरानी बढाइएको छ,” लिम्बूले भने, “सीमावर्ती नाकामा भारतका सुरक्षाकर्मी र स्थानीय निकायहरूसँग समन्वयमा निगरानी बढाइएको छ ।”
उनका अनुसार, केही नेपाली कारोबारी भारतीय बजारबाट सस्तोमा ब्राउनसुगर ल्याउने र काठमाडौं तथा अन्य सहरहरूमा ठूलो मूल्यमा पठाउने धन्दा चलाइरहेका छन् । सानो परिमाणमा भने झापाको पहाडी क्षेत्र, ग्रामीण बस्ती र शिक्षित युवामाझ समेत प्रयोगको दर बढ्दो छ ।
चुनौतीहरूः कानुनी, सामाजिक र भौगोलिक
खुला सीमामा प्राविधिक स्क्यानर र चेकपोइन्टको अभाव
दण्डहीनता र पुनर्वासको न्यूनताका कारण प्रयोगकर्ताहरू पुनः कारोबारीमा रूपान्तरण हुने प्रवृत्ति
परिवार र समाजको मौनताले गर्दा युवा झनै जोखिममा
सूचना प्रवाहमा कमजोरी, समुदायबाट प्रहरीसम्म ठोस खबर नआउनु
निष्कर्ष
झापा जिल्लामा ब्राउनसुगरको सञ्जाल गम्भीर रूपमा फैलँदै गएको छ । सुरक्षा निकाय सक्रिय भए पनि खुला सीमा, प्रविधिको अभाव, पुनःप्रवृत्तिका कारण समस्या जटिल बन्दै गएको छ । समस्या रोकथामका लागि स्थानीय तह, विद्यालय, अभिभावक र समुदायले संयुक्त रूपमा चेतना अभिवृद्धि, पुनःस्थापना र समन्वयात्मक रणनीति अवलम्बन गर्नु अपरिहार्य देखिएको छ।
