काठमाडौँ, असोज १४
जेनजी आन्दोलनका क्रममा देशभरि सार्वजनिक तथा निजी सम्पत्तिमा आगजनी, तोडफोड र लुटपाट भइरहेका थिए।
त्यहीबीच काठमाडौँको बालुवाटार–खुर्सानीटारस्थित भाटभटेनी सुपरमार्केटको वेरहाउस पनि जोखिममा परेको थियो। तर, त्यही जोखिमको क्षणमा साहस देखाउँदै स्थानीय दाजु–बहिनी भाइकाजी कार्की र अमृता बिडारी कार्कीले आठ करोड रुपैयाँ बराबरको सम्पत्ति जोगाइदिएका छन्।
रगत खोज्दै सुरु भएको यात्रा
खुर्सानीटारमा ‘एके रेस्टुरेन्ट एन्ड बार’ सञ्चालन गर्दै आएकी अमृता बिडारी कार्की र उनका दाइ भाइकाजी कार्की केही दिनअघि मात्रै एकै ठाउँमा बसेका थिए। भदौ २३ गते जेनजी आन्दोलनका क्रममा धेरै घाइते भएपछि रक्तदानको आवश्यकता भएको समाचार सार्वजनिक भयो। अमृता र भाइकाजी दुवै चुप लागेर बस्न सकेनन्।
भदौ २४ गते बिहानै उनीहरू निषेधाज्ञाको बीचमा पैदलै राष्ट्रिय ट्रमा सेन्टर पुगे। भीडका कारण रक्तदान गर्न नसके पनि घाइतेहरूको अवस्था देखेर पीडित भएका उनीहरू फर्किँदै गर्दा अर्को ठूलो संकटको खबर सुने—बालुवाटारको भाटभटेनी वेरहाउसमा आन्दोलनकारी पसेका थिए।
निर्णायक क्षण
“हाम्रो नजिकैको वेरहाउसमा आन्दोलनकारी पसेको सुनेपछि चुप लागेर बस्न सकिएन। हामीले आगो निभाएर सामान बचाउन केही गर्नुपर्छ भन्ने निर्णय गर्यौं,” भाइकाजी सम्झन्छन्।
अमृता, उनका दाइ भाइकाजी, अमृताका छोरा र रेस्टुरेन्टमा कार्यरत एक कर्मचारीसहित ६ जनाको समूह तुरुन्तै वेरहाउसतर्फ लाग्यो।
लुटपाट र आगजनीबीचको संघर्ष
त्यहाँ पुग्दा केही व्यक्तिहरू सामान लुटिरहेका थिए भने केहीले आगो लगाउने प्रयास गरिरहेका थिए। वातावरण डरावना थियो। तर अमृता भन्छिन्, “शुरूमा डर लाग्यो, तर पनि हामीले केही गर्ने निर्णय गर्यौं।”
भाइकाजीले वेरहाउसका कर्मचारीलाई हौसला दिँदै भने, “अब हामीले केही गर्नैपर्छ। आगो निभाउनुपर्छ र बचाउन सकिने सामान बाहिर निकाल्नुपर्छ।” यसपछि वेरहाउसका कर्मचारी पनि सक्रिय भए।
शुरूमा उनीहरूले लुटपाट गरिरहेका व्यक्तिलाई वेरहाउसबाट बाहिर निकाल्न सफल भए। त्यसपछि गेट बन्द गरेर सामान निकाल्ने काम सुरु गरियो। त्यहाँ मुख्यतया इलेक्ट्रोनिक सामान थिए। उनीहरूले एक–एक गरेर सबै सामग्री बाहिर निकाले।
सामान र गाडी जोगाउने संघर्ष
भाइकाजी सम्झन्छन्, “हामीले बाहिर निकालेको सामान चोरी गर्न पनि कोसिस भयो। मैले सुरक्षाकर्मीको सहयोगमा लौरो लिएर रोकें र चोरी भएका सामान फिर्ता गराएँ। त्यो कसैको मिहिनेत र पसिना थियो।”
त्यसैगरी वेरहाउसमा रहेका सवारीसाधन पनि आन्दोलनकारीले निकाल्न दिएनन्। तर अमृताले अनुनय–विनय गर्दै संवादमा जुटिन्। अन्ततः उनीहरूले गाडीलाई सुरक्षित राख्न अनुमति पाए। ती गाडीलाई आन्दोलनकारीको बीचबाट जोगाएर बालुवाटारस्थित बिग मार्ट परिसरमा लगेर सुरक्षित राखियो।
सामूहिक प्रयासको सफलता
स्थानीयहरूको सहयोगमा आगो नियन्त्रणमा आयो र ठूलो क्षति हुन पाएन। त्यस दिन कम्तीमा आठ करोड रुपैयाँ बराबरको इलेक्ट्रोनिक सामान, सवारीसाधन र अन्य सामग्री जोगियो। अमृताले भनिन्, “यदि सबै ठाउँमा स्थानीय एक जुट भएका भए, सार्वजनिक, सरकारी र निजी सम्पत्ति पनि जोगिन सक्थ्यो।”
धम्की र डर
सम्पत्ति जोगाउने क्रममा उनीहरूले जोखिम पनि व्यहोर्नुपर्यो। “हामीले सामान जोगाउँदा लुट मच्चाउनेहरूले ‘तिमीहरूलाई पनि छोड्दैनौँ’ भन्दै धम्की दिए। त्यो सम्झिँदा अझै मन चिसो हुन्छ,” अमृताले बताइन्। तर उनीहरूलाई आत्मसन्तुष्टि भने छ। “हामीले त कसैलाई आपत् पर्दा सहयोग मात्र गरेका हौं। त्यसमा हाम्रो कुनै स्वार्थ थिएन।”
सामाजिक चेतना र उदाहरण
अमृता र भाइकाजीले देखाएको साहसले अहिले खुर्सानीटार आसपासका स्थानीय गर्व गर्छन्। व्यक्तिगत वा व्यावसायिक सफलताभन्दा फरक, उनीहरूलाई अहिले समाजले गरेको सम्मान त्यही दिनको साहसका लागि हो।
यो घटनाले देखाएको छ कि संकटका बेला स्थानीयको भूमिका कति महत्त्वपूर्ण हुन्छ। लुटपाट र तोडफोडमा लाग्नुभन्दा सहयोग र संरक्षणमा जुट्दा सम्पत्ति मात्र होइन, जीवन पनि जोगाउन सकिन्छ।
निष्कर्ष
जेनजी आन्दोलनका दिन राजधानीका विभिन्न स्थानमा सार्वजनिक तथा निजी सम्पत्तिमा ठूलो क्षति भएको थियो। तर खुर्सानीटारको भाटभटेनी वेरहाउस भने दाजुभाइ–बहिनी र स्थानीयको साहसिक योगदानले जोगियो। आठ करोड बराबरको सम्पत्ति जोगिनु मात्रै होइन, यो घटनाले नेपाली समाजमा संकटका बेला देखाउन सकिने एकता र जिम्मेवारीको सन्देश पनि दिएको छ।